مقدمه

در سال 2017 برنامه هوش مصنوعی آلفایزو که توسط شرکت  گوگل دیپ مایند ساخته شده بود توانست بازی شطرنج استاک فیش را که تا آن زمان قدرتمند ترین برنامه شطرنج جهان بود را ببرد پیروزی های آلفایزو خرد کننده بود بیست و هشت بار پیروزی و بدون باخت!

شاید در ابتدا این موضوع آنچنان شگفت انگیز نباشد و بگویید که تابحال برنامه های مختلفی و یا حتی ربات های بسیاری شطرنج بازی کرده اند اما  برنامه های پیشن ماحصل تجربه انسان ها از شطرنج بود که در آن دستگاه و یا برنامه خاص نوشته شده بود. در واقع در دفعات پیشین حرکاتی که اساتید و شطرنج باز های مختلف انجام داده بودند را به دستگاه منتقل می کردند و دستگاه مطابق با برنامه بازی می کرد اما پیروزی های آلفایزو تماما ماحصل  نوعی از یادگیری این دستگاه مستقل از هرگونه تجربه انسانی بود.

حرکات آلفایزو در نگاه نخست نامعقول و عجیب به نظر می رسید. آلفایزو مهره های حساسی مثل وزیر را قربانی می کرد و از طریق آن دست به استراتژی های می زد که تاکنون هیچ ذهن بشری ای بدان شکل نیاندیشیده بود در واقع او راهبرد خاص خود را داشت و در منطقی نوین ـ که تا به حال هیچ ذهنی بدان شکل شطرنج را بازی نکرده بود ـ قدم بر می داشت.

گری کاسپاروف استاد بزرگ شطرنج  پس از مشاهده بازی آلفایزو گفت: آلفایزو بنیاد های بازی شطرنج را زیر و رو کرده است. بالواقع هوش مصنوعی به شکلی نوین به مسائل می نگرد و تحلیل می کند تفاوت هوش مصنوعی با دیگر نوآوری ها به همین شکل است نوآوری های از زاویه دید هوش انسانی می نگرند اما هوش مصنوعی به شکلی متفاوت خود درک و تحلیل می کند.

در مثال آلفایزو دریافتیم که هوش مصنوعی به شکلی متفاوت تحلیل می کند و راه حل های کارآمدی ارائه می دهد.

حال اگر در آینده هوش مصنوعی همانند قربانی کردن وزیر خود که در نهایت منجر به پیروزی های مکرر آن در شطرنج شد به سیاستمداران توصیه بکند که در رقابت سیاسی خود از سلاح های کشتار جمعی استفاده کنند چه؟ آیا هوش مصنوعی که در آینده نقشی پر رنگی (به مانند نقش امروزی دیگر فناوری ها) را در زندگی انسان بازی خواهد کرد بر اساس قواعد اخلاقی و یا منافعی که ما می شناسیم تصمیم گیری خواهد کرد یا با تحلیل های متفاوت خود از محدوده شناخت ما گذر کرده و قواعد زندگی انسانی را متفاوت خواهد کرد؟

در این میان تجارت و سیاست بین الملل  به عنوان دو موضوع کلان و حیاتی در سطح بین الملل چه تاثیراتی را از این فناوری بسیار نو پذیرفته‌اند؟ و آینده سیاست و تجارت بین الملل در خلال جهان هوش مصنوعی به چه شکل است؟

۱.سلاح های جنگی، جنگ ها و موازنه قوا

نخستین تاثیر هوش مصنوعی بر سیاست بین الملل توسعه و خودکار شدن سلاح های جنگی است کما اینکه اکنون نیز به شکل محدود برخی از سلاح ها اتوماتیک هستند اما هوش مصنوعی قادر است بسیار از ابزارآلات نبرد را خودکار کند و به آنها توانمندی درک و تحلیل آتش را بدهد به نحوی که سلاح ها و ماشین آلات نظامی از ویژگی محیط نبرد میزان خسارت وارده واکنش احتمالی دشمن و … حتی زود تر از کاربران خود اطلاع پیدا کند نبرد های پهبادی سایبری و اسلحه های اتوماتیک را می توان از نخستین سلاح های قابل  بهبرداری هوش مصنوعی نامبرد. از سویی این تاثیر نه تنها در هوشمند کردن اسلحه بلکه در هوشمند تر کردن خود جنگ ها نیز به کار می رود و ممکن است منجر به تغییر موازنه قوا در سطح جهانی بشود.

۲.هوشمند شدن جنگ های سایبری و سرقت اطلاعات

دومین تاثیر هوش مصنوعی در جنگ های سایبری و سرقت اطلاعات است. سرقت اطلاعات از طریق هک کردن سیستم هدف و چه اختلال در سیستم از آغاز قرن بیست و یکم راه حلی ارزان و راحت برای دولت ها شد تا بتوانند دانسته های دشمن را بربایند و یا حداقل در سیستم اطلاعاتی آن اختلال ایجاد کنند بعد ها این روش یعنی سرقت و حمله هکری از سوی شرکت های مختلف جهت جاسوسی صنعتی ـ فناوری نیز استفاده شد.

حضور هوش مصنوعی در این نوع از جنگ و جاسوسی بسیار مخرب خواهد بود. تصور کنید که حمله ای سایبری با هدایت یک هوش مصنوعی به شرکت یا موسسه شما بشود چقدر امکان دارد تا متخصصان و کاربران شما بتوانند با آن مقابله کنند؟ همانگونه که در بند های آغازین گفته شد هوش مصنوعی اساسا در تحلیل خود به مانند انسان به موضوع نمی نگرد سرعت دقت و توانمندی اصلاحی که هوش مصنوعی دارد می تواند در کوتاه مدت برتری نسبی نسبت به ذهن متخصصان شرکت شما پیدا کند. پس تنها یک هوش مصنوعی است که می تواند دربرابر هوش مصنوعی دیگری بایستد. اینگونه به نظر می رسد که توسعه هوش مصنوعی برای حفاظت اطلاعات شرکت و یا موسسات بسیار حیاتی و قابل اهمیت است.

۳.تاثیر بر مذاکرات و سناریو پردازی در رابطه با آن

سومین تاثیر هوش مصنوعی در مذاکرات تجاری و یا دیپلماتیک است. هر مذاکره گری قبل از مذاکره توسط مشاوران و کارشناسان متعددی که توسط اندیشکده ها و اندیشه پژوهان مختلفی مشورت داده می شود سناریو های مختلف توسط این متخصصان بررسی می شود تا بتوانند راه های و منافع اولویت دارا بشناسند و به مذاکره گر توصیه کنند. اما عموما این بررسی ها زمان زیادی را شامل می شوند اما هوش مصنوعی می تواند سناریو های مختلف و تشخیص منافع و اولویت شرکت و یا دولت متبوع مذاکره گر را در کمتر از چند ثانیه بیان کند و سناریو های مختلفی را برای مذاکره گر بیان کند.

۴.هدفندی تجارت

چهارمین تاثیر هوش مصنوعی بر تجارت بین الملل و به تبع آن سیاست بین الملل هدفمند کردن بیش از پیش تجارت است. هوش مصنوعی از طریق ذائقه سازی و یا جهت دهی ذائقه مخاطب می تواند هرچه بیش تر باشد و از این طریق بازار هدف شرکت دزدیده شود به این معنی که با سرمایه گذاری شرکت و یا موسسه رقیب در بازار هدف و تغییر ذائقه آنها بازار هدف از دست برود.

۵.تاثیر هوش مصنوعی بر زنجیره های ارزش جهانی

هوش مصنوعی اثر بخشی فعالی بر توسعه و مدیریت زنجیره‌های ارزش جهانی داشته است. از این فناوری می‌توان جهت  بهبود پیش‌بینی  و اثر بخشی روندهای اقتصادی به مانند: تغییرات در تقاضای مصرف‌کننده و مدیریت بهتر ریسک در طول زنجیره تامین بهره برد. در واقع این فناوری نوین از راه کمک به مدیریت بهتر واحدهای تولیدی پیچیده و پراکنده تاثیر مثبتی بر تجارت گذاشته و سبب افزایش کارایی کلی زنجیره ارزش جهانی شده و در آینده اثر بخشی آن نیز بیشتر خواهد شد. به عنوان مثال هوش مصنوعی در کسب و کار سبب بهینه سازی انبارداری ، پیش‌بینی عرضه و تقاضا ، کیفیت تولید و تحویل به موقع محصولات می‌شود. همچنین عملیات رباتیک می‌تواند بهره‌وری و کارایی را در مرحله بسته‌بندی و بازرسی موجودی افزایش دهد. این فناوری و نسل های بعدی آن قادر است زنجیره‌های ارزش جهانی را توسعه دهد. از سویی توانایی آن را دارد تا روندی را که دانی رادریک ، استاد موسسه مرکز مطالعات پیشرفت پرینستون به عنوان صنعتی شدن زودرس در کشورهای درحال توسعه توصیف می‌کند، تسریع بخشد.

نتیجه گیری

در میانه قرن بیست و یکم هوش مصنوعی حوزه های بسیاری را درگیر خود کرده است و انتظار می رود به مانند دیگر فناوری های گذشته این تکنولوژی پیشرفته هر چه بیشتر گسترش یابد و چه بسا تاثیر بسیار بیشتر از دیگر فناوری ها در زندگی انسانی بگذارد چرا که بر طبق گفته اندیشمندانی نظیر هنری کیسینجر (فناوری های گذشته سرعت و توان اقدام را برای انسان بهبود می بخشیدند. برای مثال مسلسل با سرعت بیشتری نسبت به اسلحه های باروتی شلیک می کرد و یا موتور های جستجو حجم بالای اطلاعات را بسیار سریع تر و ارزان تر در اختیار شما قرار می دهد به نسبت آنکه بخواهید در کتابخانه دنبال آن بگردید اما هوش مصنوعی امری است متفاوت هوش مصنوعی علاوه بر مزیت های فناوری های گذشته تحلیل و به نوعی درکی متفاوت از خود دارد برداشت ها و راه حل هایی از موضوعات که شاید انسان ها هیچگاه در نگاه به همان موضوعات درک نکنند).

بی شک در آینده ای نه چندان دور بیش از پیش از هوش مصنوعی خواهیم شنید مطالب بالا تنها تعدا کمی از تاثیرات هوش مصنوعی بر تجارت و سیاست بین الملل بود  هوش مصنوعی لحظه به لحظه نفوذ و استفاده از این فناوری بیشتر می شود و این فناوری برای صاحبان خود تولید قدرت و ثروت می کند راه حل هایی ارائه می دهد که شاید حریف از درک آن عاجز باشد تصمیات را سریع تر و ارزان تر می کند و می تواند در بهبود موضوعات گوناگون برای کاربر خود از کسب و کار های کوچک تا شرکت های چندملیتی و یا حتی دولت ها و سازمان های بین المللی کمک کند.